Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау жөніндегі уәкіл Қанат Нұров Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты алаңында Адвокаттар алқасының ұйымдастыруымен өткен «Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылық істерін қарау бойынша сот тәжірибесіндегі проблемалық мәселелер» атты дөңгелек үстелге қатысты. Өз сөзінде Қанат Нұров Жоғарғы Соттың нормативтік қаулыларының сот тәжірибесінің бірізділігін қамтамасыз етудегі және кәсіпкерлерді құқық қолданудағы еркіндіктен қорғаудағы маңызды рөлін атап өтті. 

Қанат Нұровтың айтуынша, заңнаманың бұлыңғырлығы мен нақты еместігі жағдайында Жоғарғы Соттың нормативтік қаулылары объективті өлшем мен құқықтық айқындықтың көзіне айнала алады:

– Сот тәжірибесінің бірізділігі – бұл бізді соттардағы құқық қолданудағы еркіндіктен қорғайтын тетік. Жоғарғы Соттың нормативтік қаулыларының негізгі мақсаты – дәл осы. Бұл әсіресе әдейі заңсыз шығарылған сот шешімдеріне қатысты өте маңызды, – деді Қанат Нұров. 

«Осы тұрғыда Жоғарғы Сот енді кассациялық істерден гөрі нормативтік қаулыларға көбірек назар аударатын болады. Бұл – іс жүзінде заңнамада реттелмеген салаларда Жоғарғы Соттың құқық шығару қызметі деуге болады. Яғни, ол заң шығарушы орган рөлін де атқарып отыр», – деп атап өтті Бизнес-омбудсмен. 

2001 жылғы Жоғарғы Сот қаулысында ұйымдасқан қылмыстық топтың белгілеріне қатысты мәселеге ерекше назар аударылды.

Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау жөніндегі уәкіл бұл қаулыны жетілдіру қажеттігін атап өтті, атап айтқанда, қарапайым сөз байласу арқылы құрылған топтар мен ұйымдасқан қылмыстық топтарды нақты ажырату, сондай-ақ ұйымдасқан қылмыстық топтың белгілерін нақтылау, соның ішінде қылмыстық иерархиялардың бейресми сипатын ескеру қажеттігіне назар аударды. 

Қанат Нұров экономикалық қызмет залал мен құқықтық негіздерді тиісті талдаусыз қылмыстық іс ретінде сараланатын сот практикасының жағдайлары туралы айтып берді. Мысал ретінде ол Иманов пен Орақбайдың, сондай-ақ Хамраев пен Исмаиловтың кейстерін қоса алғанда, бірнеше резонанстық істерді келтірді. Бұл істерде, оның айтуынша, құқықтық қағидаттарды елеулі бұзушылықтарға жол берілген:

• алаяқтық жасағаны үшін сотталған кезде мемлекетке залал белгіленбеген;
• заңды тұлғаларды оқшаулау қағидаты бұзылған;
• азаматтық сипаттағы даулар бойынша қылмыстық істер қозғалды.

Яғни, Бизнес-омбудсмен, егер кәсіпкер мемлекеттік субсидиялар шартының тарапы болып табылмаса, тек оған талап қою құқығын алса, онда ол Иманов-Орақбай жағдайындағыдай қылмыстық жауапкершілікке тартыла алмайды деп есептейді.

Бұдан басқа, Бизнес-омбудсмен мемлекеттік кірістер органдары салықтар бойынша азаматтық-құқықтық талап — арыздар-жария-құқықтық сипаттағы мәселелер бойынша сот шешімдеріне алаңдаушылық білдірді.

Ол сондай-ақ соттар заңды тұлғаларды және олардың тіркелуін тарату рәсімінсіз «жарамсыз» деп таныған жағдайларды атап өтті, бұл оның пікірінше, Азаматтық кодекстің нормаларын тікелей бұзады және кредиторлар мен контрагенттердің құқықтарына нұқсан келтіреді. 

Қорытындылай келе, Қанат Нұров НҚА-да одан әрі түзетуді және нақтылауды талап ететін мәселелер бойынша Бизнес-омбудсмен аппаратында әзірленген ұсыныстар мен құқықтық қорытындыларды Жоғарғы сотқа беруге дайын екенін білдірді.

КҚҚУ сөз сөйлеуінің стенограммасы:

https://ombudsmanbiz.kz/rus/press-centr/doklady_vystupleniya/?cid=0&rid=1885

«Фотогалереяға» сілтеме:

https://ombudsmanbiz.kz/rus/press-centr/foto/?cid=66

Рахмет!